Close
Rok 2025 to wyjątkowy jubileusz dla wspólnoty wiernych i całego miasta Białystok – przypada 120. rocznica poświęcenia kościoła farnego p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Świątynia została konsekrowana 17 września 1905 roku przez ks. prałata Jana Kurczewskiego i przez lata była sercem życia duchowego regionu.
Po II wojnie światowej, gdy w 1945 roku z Wilna przybył ks. arcybiskup Romuald Jałbrzykowski, kościół farny stał się nieoficjalną prokatedrą Metropolity Wileńskiego. Kolejni Administratorzy Apostolscy Archidiecezji w Białymstoku kontynuowali tę misję, aż do oficjalnego utworzenia Diecezji Białostockiej przez Papieża Jana Pawła II 5 czerwca 1991 roku, kiedy to świątynia została podniesiona do godności Katedry. Już wcześniej, 21 marca 1985 roku, kościół otrzymał tytuł Bazyliki Mniejszej.
Aby uczcić ten wyjątkowy jubileusz, odbędzie się koncert arcydzieł chóralnych Archidiecezji Wileńskiej, które zabrzmią w murach Archikatedry Białostockiej. W programie znajdą się utwory kompozytorów muzyki sakralnej związanych z Wilnem i Białymstokiem, którzy przez pokolenia kształtowali muzyczne dziedzictwo Kościoła na kresach. Program koncertu jest pokłosiem prac poszukiwawczych Mariusza Perkowskiego, a wiele z utworów będzie miało swoje prawykonania po latach zapomnienia. Podczas koncertu zostaną wykonane przez chór festiwalowy oraz uczestników warsztatów i Dariusza Hajdukiewicza przy organach — utwory muzyków kościelnych i organistów związanych z Katedrą Białostocką, Archidiecezją Wileńską i Archidiecezją w Białymstoku w ciągu120 lat od poświęcenia w 1905 roku. m.in.:
– Władysław Kalinowski (1880–1951) – organista, dyrygent i profesor konserwatorium, organista Fary w Białymstoku w latach 1908–1910. Przez ponad 35 lat (1910–1946) był organistą i dyrygentem chóru katedry wileńskiej, prowadził także Szkołę Organistów im. Józefa Montwiłła w Wilnie. Po wojnie wrócił do Białegostoku, a następnie do Łomży, gdzie został organistą katedralnym i dyrygentem chóru.
– Antoni Szuniewicz (1911–1987), Polski organista, kompozytor i dyrygent, uczeń Władysława Kalinowskiego w Wilnie. Po II wojnie światowej osiedlił się w Częstochowie, gdzie pełnił funkcję organisty katedry i dyrygenta chórów diecezjalnych. Był pedagogiem i autorem licznych utworów sakralnych, w tym mszy i hymnów liturgicznych.
– Zygmunt Lewandowski (1922–1981) – Organista, pedagog i kompozytor, od 1941 roku organista katedry białostockiej, gdzie prowadził także chór. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, był wykładowcą w Szkole Muzycznej w Białymstoku, a jego dorobek obejmuje msze, hymny oraz opracowania liturgiczne.
– Stefan Sobierajski (1896–1973) – Pedagog, dyrygent i folklorysta, od 1921 roku mieszkał w Białymstoku, gdzie pracował jako nauczyciel śpiewu, dyrygował chórami i organizował festiwale muzyczne. Założył folklorystyczny zespół „Kurpie Zielone”, który stał się wizytówką białostockiej muzyki ludowej.
– Juozas Naujalis (1869–1934) – Litewski kompozytor, organista i pedagog, jeden z najważniejszych twórców muzyki sakralnej na Litwie. Był dyrygentem chóralnym i nauczycielem w Wilnie, gdzie prowadził szkołę organistowską i komponował msze oraz motety.
– Ludwik Gieryng (1867–1923) – Organista i kompozytor, przez 37 lat pełnił funkcję organisty w kościele św. Jana w Wilnie, gdzie prowadził jeden z najwybitniejszych chórów kościelnych w regionie. Tworzył msze żałobne, pieśni religijne i świeckie, a jego operetka „Słowiczek” cieszyła się dużą popularnością.
Podczas koncertu zabrzmią również utwory organowe, które jak potwierdzają źródła historyczne — były wykonywane w białostockiej farze, które wykona organista katedralny Dariusz Hajdukiewicz.
Dariusz Hajdukiewicz ukończył z wyróżnieniem AM im. Fr. Chopina w Warszawie — Filia w Białymstoku. W latach 2002-2004 zrealizował mistrzowskie Studia Podyplomowe z zakresu muzyki dawnej na AM w Katowicach w klasie organów prof. J. Gembalskiego. Od 1996 r. aktywnie koncertuje na renomowanych festiwalach w Polsce (ponad 150 miast), Niemczech, Danii, na Wyspach Alandzkich, Białorusi, Litwie oraz w Rosji. Od 2005 r. jest dyrektorem artystycznym Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej im. ks. Wacława Rabczyńskiego w Wasilkowie. W 2008 roku założył orkiestrę instrumentów historycznych Baroque Collegium Musicum, a w roku 2012 zespół muzyki dawnej Charbel Music Ensemble. W 2018 r. został zwycięzcą plebiscytu „Osobowość Roku 2017” w kategorii „Kultura” – Powiat białostocki, a w 2024 r. ponownie zdobył tytuł „Osobowość Roku 2023” w kategorii „Kultura” – Powiat białostocki. Jest organistą Bazyliki Archikatedralnej Wniebowzięcia NMP w Białymstoku oraz Starego Kościoła Farnego.
Janusz Prusinowski
(ur. 1969 w Mławie) – skrzypek, instrumentalista, kompozytor, badacz folkloru.
Dyrektor artystyczny Festiwalu Wszystkie Mazurki Świata. Twórca wielu projektów i wydarzeń muzycznych związanych z polską muzyką tradycyjną. Brał udział w wielu przedsięwzięciach muzycznych kontynuujących polskie tradycje muzyczne. W latach 90. XX w. grał w zespole „Bractwo ubogich” (1993), był współzałożycielem warszawskiego Domu Tańca (1995). Jako muzyk jest uczniem wiejskich muzykantów: Stanisława Lewandowskiego, Piotra i Jana Gaców, Kazimierza Meto, Józefa Zarasia, Stanisława Stępniaka i wielu innych. Lider zespołu Janusz Prusinowski Kompania (wcześniej Prusinowski Trio).
Piotr Piszczatowski
Muzykant w Janusz Prusinowski Kompania, śpiewak Monodii Polskiej, współpracownik Adama Struga. Współtwórca festiwalu Wszystkie Mazurki Świata, pomysłodawca Targowiska Instrumentów w jego ramach. Miłośnik i dokumentalista muzyki wiejskiej. Aktor i współtwórca muzyki w teatrze Studium Teatralne w latach 1996 -2007. Aktor i współtwórca spektakli w teatrzyku Słuchaj Uchem. Inicjator działań promocyjnych na rzecz polskiej muzyki tradycyjnej na targach Womex od roku 2012. Koordynator projektu „Polska Muzyka Tradycyjna w Turcji 2014”. Kierownik artystyczny portalu www.akademiakolberga.pl. Autor portalu www.targowiskoinstrumentow.pl Zawzięty tancerz, hulaka i lekki duch. Prywatnie towarzysz włóczęg i poszukiwań Doroty, ojciec trójki dorastających obywateli a z wykształcenia socjolog.
Michał Żak
Muzyk i maratończyk. Gry na instrumentach dętych (flet drewniany, klarnet, bansuri, szałamaje) uczył się m.in. we Francji, Armenii, Indiach i pod Kielcami. Od dekady zajmuje się muzyką polskiej wsi, praktykując u ludowych muzykantów, z którymi tworzy sytuacje żywe i aktualne. Jako instrumentalista ze swobodą porusza się w nurtach muzyki tradycyjnej, world music, muzyki dawnej, jazz i fusion. Komponuje i wykonuje muzykę do filmów i spektakli teatralnych, prowadzi działalność edukacyjną. Często zapraszany do międzynarodowych projektów muzycznych, bierze udział w licznych nagraniach i koncertach – od wiejskiej remizy do Carnegie Hall. Laureat nagród w dziedzinie fonografii i kreacji scenicznej (m.in. za płyty z zespołami Janusz Prusinowski Trio, Lautari czy Adama Struga). Poza Janusz Prusinowski Kompania współtworzy zespoły Lautari i Tęgie Chłopy. Współpracował m.in. z Marcinem Pospieszalskim, Arturem Dutkiewiczem, Grażyną Auguścik, Michałem Czachowskim (Indialucia), Wojciechem Waglewskim, Tytusem Wojnowiczem, Yair Dalalem, Amine M’raihim, Polskim Radiem i Teatrem Narodowym. W wolnych chwilach biegał w górach Piemontu, Czeskiej Szwajcarii, Poznaniu, Warszawie i Nadrenii.
www.michalzak.pl
Szczepan Pospieszalski
Kompozytor, trębacz, swobodnie porusza się się w różnych nurtach muzycznych. Ukończył studia licencjackie w zakresie kompozycji na Wydziale Kompozycji, Interpretacji, Edukacji i Jazzu w Katowicach pod kierunkiem profesora Aleksandra Lasonia. Od dziecięcych lat jest angażowany do wielu projektów muzycznych rodziny Pospieszalskich. Występował m.in z Arką Noego, Raz Dwa Trzy, Deus Meus. Obecnie współpracuje także z Adamem Strugiem, Olą Kubicką i Polą Pospieszalską oraz współtworzy zespół Santabarbara.
Róża Martyna Grabowskaśpiewaczka i skrzypaczka, muzycznie związana z regionem rawskim oraz regionem łowickim. Uczyła się m.in. u harmonisty Czesława Kocemby oraz z archiwalnych nagrań skrzypków, takich jak Stanisław Skiba, Jan Makowski czy Stanisław Klejnas. Swój repertuar śpiewaczy zawdzięcza w szczególności zbiorom rodzinnym, jak również nagraniom z udziałem Walerii Czubak oraz Marianny Woźniak.
Aleksander Dębicz jest jednym z najbardziej wszechstronnych polskich pianistów oraz kompozytorem.
Punktem wyjścia dla działalności artystycznej Aleksandra Dębicza jest improwizacja oraz autorska muzyka, którą często łączy z repertuarem klasycznych mistrzów. W jego twórczości od lat przejawia zamiłowanie do sztuki filmowej i to właśnie w tym kierunku kompozytorskim obecnie podąża.
W 2015 roku na debiutanckiej płycie „Cinematic Piano” (Warner Classics) wydał cykl 12 własnych kompozycji inspirowanych sztuką filmową. Od tego czasu skomponował muzykę do filmów, słuchowisk i przedstawień teatralnych, nawiązując m. in. współpracę z Teatrem Polskim w Warszawie, Teatrem im. J. Słowackiego w Krakowie czy Teatrem Żydowskim w Warszawie. Za muzykę do słuchowiska Polskiego Radia „Anna Karenina” w reż. Katarzyny Michałkiewicz otrzymał nagrodę na festiwalu Dwa Teatry 2019.
W 2018 roku ukazał się trzeci album artysty – „Invention” (Warner Classics). Dębicz zaprezentował na nim swoją interpretację kompletu Inwencji i Sinfonii J. S. Bacha oraz autorskie kompozycje inspirowane Bachem i muzyką hip-hopową. Płyta została nominowana do Fryderyka 2019 i zebrała szereg bardzo entuzjastycznych recenzji. W kwietniu 2019 roku wydany został nowy utwór Aleksandra Dębicza „The Union”, skomponowany z okazji 15. rocznicy wejścia Polski do Unii Europejskiej. W tym samym roku artysta skomponował utwór „PasaCatedral” na gitarę koncertującą, obój, fortepian i smyczki na zamówienie festiwalu Akademia Gitary. Kompozycja ta została wykonana w najstarszych polskich katedrach – w Gnieźnie, Kołobrzegu i Poznaniu. Solistą był wówczas wybitny gitarzysta Łukasz Kuropaczewski. W 2020 roku Aleksander Dębicz skomponował utwór „Victoria 1920” na uroczystość upamiętniającą rocznicę Bitwy Warszawskiej.
Dębicz współtworzy duety z wybitnymi muzykami, z którymi opracował już kilka oryginalnych programów, opartych na muzyce klasycznej i improwizacji. Z wiolonczelistą Marcinem Zdunikiem nagrał m.in. znakomicie przyjęty dwupłytowy album „Bach Stories” (Warner Classics), nominowany do Fryderyka 2018. Z saksofonistą Szymonem Nidzworskim skomponował i nagrał muzykę do filmu „Dotknięcie” w reż. Katarzyny Michałkiewicz. Od 2020 roku współpracuje z Jakubem Józefem Orlińskim, z którym wykonuje nietypowe opracowania muzyki barokowej, jak i autorskie kompozycje.
W 2021 roku ukazał się czwarty album Dębicza „Adela” z własnymi kompozycjami i aranżacjami (Warner Classics), który artysta nagrał w duecie z gitarzystą Łukaszem Kuropaczewskim i z gościnnym udziałem kontratenora Jakuba Józefa Orlińskiego (nominacja do Fryderyka 2022). W tym samym roku Dębicz w duecie z Marcinem Zdunikiem nagrał singiel z ich autorskim opracowaniem „Jauchzet, frohlocket” z Oratorium na Boże Narodzenie J. S. Bacha. Pojawił się też w roli aranżera i pianisty na płycie Szymona Komasy z piosenkami Kabaretu Starszych Panów.
„Sideways” (2022) to album, na który Dębicz skomponował utwory na większe składy instrumentalne: m.in. z kwintetem dętym i orkiestrą smyczkową. Znalazły się na nim również oryginalne interpretacje dwóch klasycznych dzieł Bacha i Gershwina.
Aleksander Dębicz jest również aranżerem i autorem wielu opracowań muzycznych. Wspomnieć można choćby o jego aranżacjach piosenek Kabaretu Starszych Panów, które stworzył dla Szymona Komasy i Joanny Kulig (płyta Piosenki z Kabaretu Starszych Panów. Laboratorium) czy o zupełnie nowej wersji świątecznego hitu All I Want for Christmas is You, nagranego z popularną bułgarską wokalistką Victorią.
Ostatnim autorskim przedsięwzięciem fonograficznym jest album Magnolia (2024), który w całości wypełniają jego oryginalne kompozycje. Tym razem artysta postanowił połączyć funkcje kompozytora, pianisty i producenta, a większość materiału – z wyjątkiem partii fortepianu – nagrał w swoim domowym studiu. Do współpracy zaprosił swoich przyjaciół i najbliższych współpracowników, z którymi najczęściej występuje: Jakuba Józefa Orlińskiego (kontratenor), Łukasza Kuropaczewskiego (gitara), Marcina Zdunika (wiolonczela), Michała Żaka (flet) i Konrada Gołdę (waltornia). Utwory mają filmowy charakter, a całość strukturę soundtracku. Producenckie podejście do kompozycji objawia się m.in. zastosowaniem rozmaitych nowoczesnych zabiegów postprodukcyjnych, a niektóre utwory są napisane tak, że jeden wykonawca wykonuje kilka partii. Np. w „Cedar Tree” Jakub Józef Orliński śpiewa kilka warstw, tworząc cały wokalny ensemble.
Aleksander Dębicz jest absolwentem Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie w klasie fortepianu prof. Elżbiety Tarnawskiej. Koncertuje w Polsce i za granicą (m.in. Niemcy, Francja, Stany Zjednoczone, Rumunia, Włochy, Austria, Turcja), prezentując publiczności zarówno własną muzykę, improwizacje, jak i interpretacje muzyki klasycznej oraz nowej. W 2022 roku wraz z Polską Orkiestrą Radiową pod dyr. Michała Klauzy prawykonywał dedykowaną mu Symfonię koncertującą Macieja Małeckiego. W tym samym roku artysta debiutował na prestiżowych i zupełnie różnych festiwalach muzycznych – Międzynarodowym Festiwalu Chopinowskim w Dusznikach Zdroju (w duecie z Marcinem Zdunikiem) oraz na festiwalu Męskie Granie (w duecie z Jakubem Józefem Orlińskim).
W trakcie swojej kariery zdobył wiele nagród, m.in. w 2013 roku zwyciężył w Transatlantyk Instant Composition Contest, jedynym na świecie konkursie symultanicznej improwizacji do filmu. W 2022 roku wygrał międzynarodowy konkurs Bridgerton Scoring Competition, organizowany przez firmę Spitfire Audio. Jego muzyka do fragmentu serialu Netflixa „Bridgertonowie” została uznana za najlepszą spośród zgłoszonych 4 tys. Kompozycje oceniał Kris Bowers – autor oryginalnej muzyki do „Bridgertonów” – oraz zespół Spitfire Audio. Dębicz Od 2024 Dębicz nagrywa dla międzynarodowej wytwórni Warner Classics & Erato, z którą podpisał ekskluzywny kontrakt.
Pieśni i przyśpiewki, w których słowa i emocje spontanicznie przekształcają się w frazy muzyczne, stanowią fundament całego polskiego muzycznego dziedzictwa ludowego. Te utwory, odśpiewywane dzieciom jako kołysanki czy wykorzystywane na weselach i podczas różnych okazji, pełnią istotną rolę w kształtowaniu tradycji muzycznej. Muzykanci, wychodząc od tych prostych melodii, przenoszą je na instrumenty, wzbogacając je o zdobienia i obserwując, jak powstają nowe warianty, zawsze zachowując oryginalne słowa w myślach. Koncert pod tytułem „Źródła muzyki Chopina” stanowi próbę rekonstrukcji XIX-wiecznego krajobrazu muzycznego Polski, ze szczególnym uwzględnieniem Mazowsza. Centralnym punktem programu są rytmy, frazy i konstrukcje muzyczne, tworzące specyficzny język muzyczny tamtego okresu. W repertuarze znajdziemy wiejskie melodie oraz kompozycje Fryderyka Chopina, który z wielką wrażliwością reprezentował ówczesny muzyczny język Polski. To właśnie zdolność Chopina do zapisania i przekształcenia cech muzyki wiejskiej, ignorowanej przez współczesnych, w coś wyjątkowego, nadaje mu wyjątkowe miejsce w historii. Repertuar koncertu obejmuje kujawiaki i mazurki, których źródła tkwią w archiwalnych nagraniach Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk oraz Polskiego Radia. Wykonawcy tych nagrań, często urodzeni jeszcze w XIX wieku, reprezentują autentyczny styl muzyczny tamtego okresu. Mazurki Fryderyka Chopina brzmią zarówno w ich oryginalnych aranżacjach, jak i w interpretacjach zespołu wiejskiego. Wybrane kompozycje Chopina zawierają mikrofragmenty i mikrocytaty powszechnie znane w XIX wieku, co według profesora Mieczysława Tomaszewskiego było kluczem do zrozumienia jego dzieł. Źródła utworów prezentowanych podczas koncertu mają różnorodny charakter. Oprócz archiwalnych nagraniach, zespół czerpie z własnych doświadczeń zdobytych od wiejskich muzykantów, takich jak Jana Lewandowski, Kazimierz i Józef Meto czy Antoni Bednarz. Dzięki osobistemu kontaktowi z mistrzami, muzycy doświadczyli, jak muzyka wiejska oddziałuje na zgromadzenie, gdy w nim uczestniczy doświadczony muzyk.